چندی پیش صدای حوزه این بحث را مطرح کردهبود که چرا طلاب خواهر شهریه ماهانه دریافت نمیکنند؟! حجتالاسلام صابر جعفرزاده، از اساتید حوزه علمیه، به بررسی مشکلات طلاب خواهر پرداختهاست چراکه از دید ایشان تفاوتی بین زن و مرد در حوزهها نباید وجود داشتهباشد.
سایت زنان بررسی میکند: هر چند در سراسر کشور، طلاب توانمند خانم، سالهاست که مشغول تلمذ و تدریس و تحقیق و تفحص هستند و توانستهاند مسئولیت خطیر تربیت نسل جوان دختران این کشور و ترویج و تبلیغ معارف دین را بهعهده بگیرند، ولی هنوز پس از گذشت بیش از ۴۰ سال از انقلاب اسلامی شکوهمند ایران، سوالات و دغدغههای این لشکر آماده، مورد توجه کامل قرار نگرفتهاست.
شاید در صدر مشکلات حوزههای خواهران میتوان به همین مسائل مالی نگریست. حاج آقا مطلبهگر که خودش را اینگون معرفی میکند، در یک وبلاگ در فارسنیوز چنین مینویسد که با توجه به اینکه طلاب خواهر نیز مانند طلاب برادر، همان دروس حوزوی را میخوانند و فعالیت آنها، در راستای اهداف حوزه و تبلیغ دین مبین اسلام است، ولی با کمال تأسف شاهدیم که اصلاً به معیشت خواهران طلبه توجهی نمیشود. این در حالیاست که تفاوتی بین خواهران و برادران طلبه در تحقق اهداف حوزه وجود ندارد. فعالیت خواهران طلبه در تحقیق و پژوهش و تدریس، با تمام این بیتوجهیها، کم نیست و حتی در ارسال بسیاری از پایاننامهها و مقالات، خواهران طلبه فعالیت بیشتری نسبت به برادران طلبه داشتهاند.
سوال اینجاست که چرا طلاب خواهر از وجوهات شرعی محروم هستند؟ حجتالاسلام جعفرزاده صراحتا میگوید که هنوز هیچ کسی به این سوال جواب نداده که چرا طلاب برادر میتوانند از وجوهات شرعی، به عنوان شهریه بهرهمند شوند، ولی طلاب خواهر از آن محروم هستند؟ ایشان امید دارد که ای کاش یک نفر، به عنوان یک رساله علمی در هر مقطعی، این سوال را مورد کنکاش فقهی قرار دهد تا یک بار برای همیشه تکلیف این قضیه روشن شود. ایشان در کمال تواضع خود را در مقام افتاء نمیبیند ولی به عنوان یک مسئله علمی، این دغدغه را مطرح میکند. این روزها با وجود بیش از ۲۰۰ هزار طلبه خواهر فارغالتحصیل شده و به همین اندازه طلبه در حال تحصیل در حوزههای علمیه خواهران، دیگر نمیتوان از اینگونه مسائل چشمپوشی کرد.
ایشان با تتبع در منابع روایی و فقهی، به این نتیجه رسیدهاست که تفاوتی بین زن و مرد، در بهرهمندی از وجوهات، وجود ندارد. بنا بر تحقیقات ایشان، فقهای عظامی که در کتب فقهی خود به عنوان دلیل شرعی پرداخت شهریه (کمک هزینه تحصیلی) به طلاب برادر ذکر کردهاند، هیچ اختصاصی بر مبنای جنسیت ذکر نکردهاند. آنچه در منابع شرعی به عنوان معیار جواز مصرف وجوهات مطرح شده است، تبلیغ و ترویج دین است. آیا طلاب خواهر با این گستردگی حضور در موقعیتهای مختلف تبلیغی و تربیتی، در این مسیر تلاش نمیکنند؟ آیا طلاب خواهر نتوانستهاند در تعمیق علوم دینی و گسترش مرزهای دانش فقه، اصول، حدیث، اخلاق و … گامهای مؤثری بردارند؟
مسئله دیگری که در خصوص حوزههای خواهران باید به آن توجه کرد میزان تأثیرگذاری در جامعه است. به قول بانو مجتهده معصومه گلگیری، استاد درس خارج حوزه علمیه خواهران، یکی از اساسیترین وظایف حوزه علمیه خواهران این است که برای تأثیرگذاری در جامعه باید «سمپات حوزه» راهاندازی شود. به نظر ایشان، حوزههای علمیه برای راه اندازی سمپات حوزه میتوانند با استفاده از ظرفیت مساجد، حسینیهها و کانونهای دینی به ایجاد کانونهای محوری بپردازد و به صورت غیرمستقیم، معارف اسلامی را به قشرهای مختلف جامعه آموزش دهند. هدف نهایی این است که با خلاقیت، جذب حداکثری و اخلاق و مهرورزی، افراد مختلف را تحت تعالیم عمیق اسلامی قرار دهیم، بهطوریکه این افراد به مرور با حوزه مرتبط و جذب حوزه شوند.
بیشتر بخوانید:
باید اذعان داشت که با وجود تلاشهای زیادی که در سالهای اخیر برای ارتقای شخصیت فردی و جایگاه اجتماعی زنان در نظام جمهوری اسلامی صورت گرفته است، هنوز زنان کشور ما به جایگاه مطلوبی که در خور آنان باشد دست نیافتهاند و هویت انسانی زنان چنانکه باید به رسمیت شناخته نشدهاست. نگاهی گذرا به چند عرصه از عرصههای مهم فرهنگی و اجتماعی که به نظر میرسد شخصیت و جایگاه انسانی زنان در آنها دستخوش آسیب شده است، شاید موضوع را واضحتر کند.
در نتیجه مطالعاتی که در دفتر مطالعات و تحقیقات زنان در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در مورد آسیب شناسی مسائل زنان نوشته شدهبود، مطالب شایان ذکری مطرح شدهبود. در عرصه خانواده که مهمترین صحنه بروز و ظهور جایگاه و موقعیت خطیر زنان است، همچنان شأن و منزلت زنان دستخوش تعصبها و جهالتهای مردانی است که بدون هیچ بهرهای از اخلاق اسلامی، حقوقی که از سوی شرع برای مدیریت و هدایت خانواده به آنها ارزانی شدهاست را دستاویزی برای ظلم مضاعف به زنان و تحقیر آنها قرار میدهند. متأسفانه اقداماتی هم که در چند سال گذشته برای دفاع از حقوق زنان در عرصه خانواده صورت گرفته، نه تنها کمکی به اصلاح این وضع نکرده بلکه جامعه را با بحرانی تازه روبرو کرده که منجر به تزلزل بنیان خانواده شدهاست. در عرصه اجتماعی، بسیاری از زنان سرپرست خانوار که حمایتهای ناچیز دولت تکافوی مخارج سنگین آنها را نمیدهد، به مشاغل سخت و طاقتفرسا یا مشاغلی که تناسبی با شأن انسانی آنها ندارد، روی آوردهاند. رسانه ملی نظام جمهوری اسلامی تاکنون از ارائه یک چهره موفق از زن مسلمان ایرانی عاجز بودهاست. در شبکههای اجتماعی و رسانههای نوشتاری هم با الگوسازی از هنرپیشگان و تبدیل آنها به ستارههای محبوب نسل جوان روبرو هستیم.
بهنظر میرسد ضروریترین رویکرد در همه برنامهریزیها، سیاستگذاریها، قانونگذاریها و طرحهای اجرایی مرتبط با زنان باید توجه به صیانت و پاسداری از هویت انسانی زنان کشورمان و تلاش در جهت ارتقای جایگاه و شخصیت آنان در خانواده و اجتماع باشد. بیشک تا زمانی که به این رویکرد توجه نشود، جامعه ما در حل بسیاری از آسیبها و ناهنجاریهای اجتماعی، از جمله مسئله حجاب، زنان خیابانی، فروپاشی خانوادهها و بسیاری مفاسد اجتماعی به توفیق چندانی دست نخواهد یافت.