بیش از چهل روز از حمله نظامی روسیه به اوکراین میگذرد، روزهایی که شاهد خرابی دهها شهر و دهکده، به آتش کشیده شدن مراکز صنعتی، بمباران بیمارستانها و مدارس، و کشتار جمعی مردان، زنان و کودکان، تجاوزجنسی، مهاجرت بیش از ۴ میلیون اوکراینی، و آوارگی و بیخانمانی بیش از ۶ میلیون نفر بودهاست.
سایت زنان بررسی می کند: کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، دائما آمار بهروز رسیدهای را در مورد کشتهشدگان و مجروحین غیر نظامی منتشر میکند. بر اساس این آمار، تنها در ماه نخست حمله روسیه به اوکراین، بیش از ۱۱۰۰ غیر نظامی اوکراینی کشته و ۱۱۰۰ نفر نیز مجروح شدند که در این میان آمار۱۳۰ کودک کشتهشده و ۱۸۸ کودک مجروح، جای بسی تاسف دارد. با این حال، سازمان ملل یادآور میشود که آمار واقعی کشتهشدگان، به ویژه در مناطقی که دسترسی آماری وجود ندارد، به میزان چشمگیری بیش از اینها است.
حمله نظامی روسیه به اوکراین از همان ابتدا با واکنشهای تندی از سوی رهبران کشورها و مردم جهان روبرو شد. اما کشتار اخیر غیر نظامیان در شهر «بوچا» و شنیدن اخبار فجایعی که غیر نظامیان بیگناه با آن مواجه شدند و دیدن تصاویری از اجساد زنان، مردان و کودکان، انزجار بیشتر مجامع بینالمللی را به دنبال داشت. در حالی که جامعه بینالمللی کشتن غیر نظامیان اوکراینی به دست نظامیان روسی را یک جنایت جنگی میداند و خواستار پاسخگویی پوتین در این زمینه است، روسیه بدون ارائه هیچ شواهدی این اخبار و تصاویر را جعلی و ساختگی خواندهاست. بر اساس تعریف دادگاه کیفری بینالمللی و طبق کنوانسیونهای ژنو، در طول هر جنگی، قوانین بشر دوستانه باید در مورد غیر نظامیان اعمال شود، اما فعالیت غیر نظامیان روسی، به ویژه در کشتار اخیر در بوچا، به گفته یک حقوقدان بینالملل نقض فاحش کنوانسیون ژنو و «یک جنایت جنگی تمام عیار» است.
جنایات جنگی روسیه که بسیاری از کشورهای دنیا آن را «نسلکشی» خواندهاند، منجر به اقدام اتحادیه اروپا برای رایزنیهای فوری به ویژه به درخواست فرانسه و آلمان، برای اعمال تحریمهای جدیدی علیه روسیه شدهاست. جوزپ بورل مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا طی بیانیهای، جنایات نظامیان روسیه بر علیه غیر نظامیان اوکراین را به شدت محکوم کرده و گفته است که تصاویر دردناک تعداد زیادی غیرنظامی کشته و زخمی و تخریب زیرساختهای غیر نظامی، بیانگر چهره واقعی جنگ تهاجمی وحشیانه روسیه علیه اوکراین و مردم آن است و اتحادیه اروپا با قدرت تمام به حمایت خود از اوکراین ادامه خواهد داد. افزون بر آن پدرو سانچز، نخست وزیر اسپانیا نیز گفته است که کشورش تمام تلاش خود را به کار خواهد گرفت تا مرتکبین جنایات جنگی بدون مجازات نمانند.
در حالی که دنیا با ابراز انزجار از جنایات جنگی و نسلکشی روسیه به دنبال یافتن راه حلی برای پایان دادن به این بحران جهانی است و کشورها با انتشار بیانیهها، اقدامات تنبیهی و تحریمی و اخراج دیپلماتهای روسی از کشورشان مواضع خود را ابراز کردهاند، و در جایی که حتی شریک دیرینه و دوست همیشگی روسیه، یعنی هند، سرانجام سکوت خود را شکست و از طریق صدور یک بیانیه شدیدالحن، کشتار در بوچا را محکوم کرد و آن را عمیقا نگران کننده خواند، کشور ما در سکوت کامل، شاهد وقوع این اتفاقات است و اخبار منتشر شده در رسانههای ما درباره حمله روسیه به اوکراین نیز حاکی از تمایلی یکجانبه به سمت و سوی روسیه است و ما را از ابراز نظرهای منصفانه و نگاه به حقیقت ماجرا بازداشته است. حال آنکه به گفته ابوالقاسم دلفی، کارشناس امور بین المللی و سفیر سابق ایران در چند کشور خارجی، اگرچه دیپلماسی ما بر اساس سیاست نگاه به شرق و گسترش روابط با روسیه و چین است، اما این لزوما به این معنا نیست که ایران باید هر اقدامی که روسیه و چین انجام میدهند را مورد تایید و حمایت قرار دهد و آن را بپذیرد.
اینگونه به نظر میرسد که وابستگی شدید ما به روسیه و سیاست اتخاذ شده در قبال حمله آن کشور به اوکراین و ارتکاب جنایات جنگی و نسلکشی، ما را در موقعیتی قرار داده که امکان هرگونه ابراز نظر و انتقادی را از ما گرفتهاست و این همان موضوعی است که بر سر مذاکرات برجام هم سایه افکنده است. اما آنچه مهم است ایناست که در زمانی که پاسخ بسیاری از مشکلات میان کشورها مذاکره و دیپلماسی است، لشکرکشی روسیه به اوکراین اقدامی خارج از چارچوب تمدن جهانی تلقی میشود و این خود باعث بیاعتباری جایگاه روسیه در عرصه جهانی شدهاست. افزون بر آن، به گفته جلال خوش چهره، استاد اقتصاد و نماینده سابق مجلس، در دنیای کنونی، قدرت نظامی به تنهایی نمیتواند برنده میدان باشد و روسیه به دلیل نداشت قدرت نرم و نفوذ لازم در افکار عمومی جهان، نتوانسته حمایت جهان را در حملهاش به اوکراین، بهدست بیاورد و از همان ابتدا به برپا کردن یک جنگ نابرابر و لشکرکشی بی منطق محکوم شد.
وابستگی ما به روسیه و سکوت ما در مورد حمله آن کشور به اوکراین که ناشی از نگرانی نسبت به اظهار نظرهایی است که ممکن است باعث رنجش و دوری آن کشور از ما بشود، یادآور مطلبی است که چندی پیش در یکی از رسانههای کشور منتشر شده بود و اشاره بر این داشت که ما به روسیه و چین اجازه دادهایم با ما رفتار پدرمآبانهای داشته باشند. این در حالیاست که آنها حتی در موقعیتهایی به ما آسیب هم وارد کردهاند. وابستگی به شرق و روی گرداندن از غرب، مصداق سیاست نه شرقی نه غربی نیست، بلکه الزامات دیپلماسی قرن بیست و یکم ایجاب میکند که ما در عین استقلال، هم از شرق و هم از غرب و توجه به منافع ملی خود، رابطه و تعامل با همه دنیا را در چارچوب ارزشهای اخلاقی و معنوی حفظ کنیم.