پس از بررسی تاریخچه و موقعیت زنان در چهار کشور همسایه و هم‌مرز در شرق و غرب ایران، در این مقاله، به عربستان سعودی و امارت دبی می‌پردازیم.
سایت زنان بررسی می کند: حکومت‌های خانوادگی و قبیله‌ای در این کشورها و دولت‌های تشکیل شده در آنها، عموماً خارج از عرف‌های رایج در دموکراسی‌های جهانی هستند که این موضوع در وضعیت زنان در این کشورها نیز تاثیر گذاشته است. در مقابل اما وضعیت زنان دبی می تواند الگویی برای زنان منطقه باشد.
به علت فرهنگ سنتی و قبیله‌ای و تقریباً تماماً اسلامی، تا چندی پیش، شرایط زندگی زنان در عربستان سعودی به عنوان نمونه‌ای عنوان می‌شود که نمایانگر تاثیر منفی سنت بر نقش آفرینی اجتماعی زنان است. عربستان سعودی از معدود کشورهایی است که تا چندی پیش پوشش حجاب اسلامی در آن اجباری بود و رانندگی زنان در آنجا ممنوع.
عربستان که از لحاظ مساحت بزرگترین کشور در خاورمیانه است، بواسطه آب و هوای خشک و کویری، فقط حدود ۴۰ درصد جمعیت ایران را در خود دارد که بیش از یک سوم آن را هم مهاجران تشکیل میدهند. طی دهه‌های گذشته عربستان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خام در جهان بوده و با در اختیار داشتن حدود یک پنجم کل ذخایر نفتی جهان و ششمین ذخایر گاز طبیعی، جمعیت ۲۲ میلیونی بومی‌های اهل این کشور، به یکی از مرفه‌ترین شهروندان جهان و عربستان و یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیا تبدیل شده است. درآمدهای گسترده نفتی باعث مدرن شدن فوق‌العاده سریع این کشور شده، ولی زنان در این کشور از حقوق مساوی با مردان برخوردار نیستند و حضورشان در سطح جامعه با معضلات و محدودیت‌های فراوانی روبروست. به طور خاص در مورد اشتغال، شرایط دشواری برای زنان در نظر گرفته شده که یکی از مهمترین آنها «عدم تناقض شرایط کاری زنان با احکام شریعت اسلامی» است که بر طبق تفاسیر سنتی «وهابیت» تقریباً امکان اشتغال در اکثریت اماکن و ادارات را امکان‌ناپذیر می‌کند.
البته با گشایش‌های اجتماعی که توسط «محمد بن‌سلمان» در قالب «چشم‌انداز سال ۲۰۳۰» شروع شده و ادامه دارد، پیشرفت‌های قابل توجهی برای زنان عربستان بوجود آمده است. حق رانندگی، اجازه شرکت در کنسرت‌ها و رفتن به استادیوم‌های ورزشی و حق سفر بدون قیم از نمونه‌هایی هستند که در جامعه امروزی عربستان تحولاتی بوجود آورده‌اند. در گذشته، زنان فقط ۲۲ درصد جامعه فعال کشور را شامل می‌شدند، ولی اکنون زنان به بسیاری از شغل‌هایی که پیشتر در انحصار مردان بود، دسترسی دارند. این روزها، مدام اسامی زنانی به عنوان «اولین سفیر زن»، «اولین افسر پلیس زن» و یا اولین سرآشپز زن در فلان هتل لوکس و … مشاهده می‌شود. محمد بن‌سلمان در برنامه‌هایش مدعی می‌شود که تا ۲۰۳۰ قرار است ۳۰ درصد شغل‌های کشور در اختیار زنان باشد.
شاید در نقطه مقابل عربستان، می‌توان به امارت دبی در کشور امارات متحده عربی اشاره کرد که در پیشرفت و مدرنیزه بودن شهرت جهانی دارد. در دهه ۷۰ میلادی، دبی به همراه ابوظبی و شیخ‌نشین‌‌های دیگر، کشور امارات متحده عربی را پایه‌گذاری کرد. در زمان انقلاب اسلامی در ایران، در یکی از محله‌های دبی به اسم «جبل علی» یک منطقه آزاد تجاری ایجاد شد که اجازه واردات و صادرات را به شرکت‌های بین‌المللی، بدون محدودیت و بدون مالیات عطا می‌کرد. اقتصاد دبی با اکتشاف و استخراج نفت شروع شد ولی دیری نپایید که رشد سرسام‌آور اقتصادی با ایجاد مراکز تجاری، امکانات گردشگری و توریستی و همچنین فراهم کردن یک «شهر ترانزیت» برای مسافر و کالا و دیگر خدمات مالی و بازرگانی توجه جهان را به خود جلب کرد.
شاید انتخاب خانم «نورا المطرشی» به عنوان اولین زن فضانورد در برنامه‌های فضایی دبی از مهمترین پیشرفت‌های این شیخ‌نشین در عرصه علمی باشد، چرا که پس از این انتخاب، وزارت تحقیقات این کشور مدعی شده که ۸۰ درصد تیم علمی برنامه «ماموریت مریخ» امارات را زنان تشکیل میدهند. «مجمع اقتصادی جهان» نیز در یک گزارش سالانه و بین‌المللی در مورد «فاصله جنسیتی»، امارات متحده عربی را به عنوان «کشور پیشرو در راستای حمایت از برابری جنسیتی در خاور میانه» نامیده است. شاید جوانانی چون خانم المطرشی مدیون زنانی چون خانم «فاطمه بنت مبارک» هستند که حدود ۵۰ سال پیش، همزمان با تشکیل دولت امارات، موسسه «اتحادیه عمومی زنان» را با هدف افزایش مشارکت اجتماعی زنان پایه‌گذاری کرد.
درمیان کشورهای «شورای همکاری خلیج‌فارس» پس از قطر با ۵۱ درصد، ،زنان اماراتی با مشارکت ۴۷ درصدی در نیروی کار، رتبه دوم را در منطقه در اختیار دارند. زنان در امارات حدود ۷۰ درصد از فارغ‌التحصیلان مدارج دانشگاهی را نیز تشکیل میدهند. در حاشیه تغییرات اساسی در روند سیاسی امارات که توسط «شیخ بن راشد آل مکتوم» در سال ۲۰۱۷ میلادی اعمال شد، تعداد وزرای زن در امارات متحده عربی به ۹ تَن رسید که یک سوم کابینه را تشکیل می‌داد. در نوامبر سال ۲۰۱۵ میلادی، خانم «امل قبیسی» به عنوان نخستین زن به ریاست مجلس مشورتی امارات متحده عربی انتخاب شد که یک سال بعد از آن، او تنها زنی بود که به شکل انتخابی به مجلس راه یافت. در امارات، زنان ثروتمند در امور اقتصادی به شکل گسترده‌ای فعالند و بخش قابل توجهی از سرمایه این کشور در دست زن‌هاست. براساس گزارش «مجله فوربز» زنان امارات متحده عربی در فهرست زنان پرنفوذ تجارت‌پیشه در سال ۲۰۲۰ در جهان بوده‌اند. این مجله به برنامه‌هایی در امارات متحده عربی اشاره کرده‌است که از تقویت نقش زنان، از جمله پرداخت دستمزدهای برابر، حمایت می‌کنند.
نگاهی به وضعیت زنان در عربستان و دبی نکات مهمی را در خصوص رویکرد سیاستگذاران در حوزه زنان و نیز رابطه اسلام و حقوق زنان نمایان می‌سازد. وضعیت زنان در این مناطق نشان می دهد که پایبندی مردم به دین مبین اسلام به طور ذاتی تقابلی با آزادی زنان و حضور آنها در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی ندارد. به طور تاریخی، رویکرد سیاستمداران (که در بسیاری از موارد متاثر از فرهنگ منطقه‌ای و قبیله‌ای است) باعث شده که زنان امکان رقابت با مردان را نداشته‌باشند و متاسفانه حاکمان، در بسیاری از موارد، این تنگ‌نظری‌ها را به نام دین غالب کرده‌اند. در مقابل، پیشرفت‌های چشمگیری که زنان متدین دبی طی دهه‌های اخیر داشته‌اند نشان می دهد که اگر دولت‌ها مانع‌تراشی نکنند، زنان خودشان راه خود را پیدا کرده و مراحل ترقی را همچون مردان طی خواهند‌کرد.
