پسرا شیرن، مث شمشیرن، دخترا موشن، مث خرگوشن! خیلی از ما عبارات و متلک‌های اینچنین را در دوران بچگی و در کوچه و محل و مدرسه‌ها شنیده‌ایم. آیا جنگ‌طلبی‌ها و جنگ‌آفرینی‌هایی که امروز همه و از جمله زنان و کودکان قربانیان آن هستند نتیجه بازیگوشی‌های پسران شیر و چون شمشیر است؟ زنان مظلوم چون موش اما باهوش چون خرگوش چه نقشی در سیاست خارجی و روند صلح‌سازی می‌توانند ایفا کنند؟ آیا تاکنون چیزی در خصوص سیاست خارجی زنانه شنیده‌اید؟
سایت زنان بررسی می کند: سیاست خارجی فمینیست یا زنانه و یا دیپلماسی زنانه تفکری است که مبتکر آن مارگوت وال‌استروم وزیر امور خارجه سابق کشور سوئد است. این تفکر از کشورها می‌خواهد تا ارزش‌ها و رویکردهای مطلوب را برای رسیدن به عدالت جنسیتی و تضمین برخورداری زنان از حقوق‌شان را از طریق روابط دیپلماتیک به کار بندد. شاید در جامعه ما که حتی وزارت زنان هم نداریم و یا زنانی هم در مصدر وزارت نمی‌بینیم و دیپلماسی‌مان هم «مردانه» و تقابلی است صحبت از این مفاهیم پیشرو عجیب به نظر برسد اما توجه به آن برای هر سیاستمدار، سیاستگذار و فعال سیاسی و حقوق بشری الزامی است.
به گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، در سال ۲۰۱۴ میلادی سوئد اولین کشوری بود که سیاست خارجی زنانه را به کار بست. هدف این رویکرد گسترش حقوق، افزایش حضور و تخصیصی منابع برای زنان و دختران در سطح جهانی بود. این سیاستگذاری کشور سوئد را موظف ساخت تا از ابزار سیاست خارجی خود برای توجه به عدالت جنسیتی بهره ببرد. در نتیجه این سیاستگذاری و فرهنگسازی، پورتفوی سیاست خارجی سوئد به شکل مثبتی تغییر کرد.
در شورای امنیت سازمان ملل متحد، سوئد توانست میزان مشارکت زنان در فرایند و اقدامات صلح‌سازی و پیشگیری از بحران‌ها را افزایش دهد. در عرصه تجارت، سوئد تمرکز تجارت اتحادیه اروپا را در توافقنامه‌های تجاری به سمت جنسیت سوق داد. سوئد همچنین برنامه حمایتی برای بهبود بهداشت باروری را تنظیم کرد تا کم‌کاری کشورهای دیگر در این زمینه را جبران کند. سوئد همچنین برای افزایش آگاهی‌رسانی در خصوص زنان، کارزار ویکی‌گپ را در ویکی پدیا راه‌اندازی کرد. شورای امنیت و اتحادیه اروپا اقدامات خود در حوزه زنان و صلح و امنیت را با حضور بیشتر زنان در گفتگوهای صلح و امنیت در دوازده کشور جهان در پیش گرفت. بسیاری از فعالان اقتصادی با آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) آشنا هستند. سوئد در همکاری با این سازمان «جعبه ابزار جنسیت و تجارت» را ایجاد کرد تا اثرات سیاست‌های تجاری بر عدالت جنسیتی و زنان را ارزیابی کند.
وقتی در کشور ما رفتن به استادیوم ورزشی یا گرفتن گواهینامه موتورسیکلت سقف مطالبات ما است صحبت از دیپلماسی زنانه بیشتر به موضوع یک فیلم تخیلی شباهت داشته باشد اما این یک واقعیت ملموس از جهان در حال گذار است که ما به آن پشت کرده‌ایم. به جای اینکه از ظرفیت زنان ایران در پیشبرد چنین روندهای جهانی که منجر به صلح، ثبات و رفاه می‌شود استفاده ببریم، وقت و انرژی‌مان صرف تقابل با هرگونه تفکر و نگرشی متفاوت از خودمان است. مرتب از دشمن می‌گوییم و نمی‌بینیم که خودمان دشمن خودمان شده‌ایم. بگذریم.
برغم توانایی زنان ما در حوزه روابط بین الملل، ما تنها ۵ دیپلمات ارشد زن در وزارت امور خارجه داریم. آخرین انتصاب مربوط به زهرا ارشادی است که اخیرا به مقام سفیر و معاون نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل در نیویورک منصوب شده است. علاوه بر خانم ارشادی، چهار زن دیگر هم بودند که به مقامات عالی در دفاتر نمایندگی وزارت خارجه رسیدند. افسانه نادی پور، سفیر ایران در دانمارک، مرضیه افخم سفیر ایران در مالزی، حمیرا ریگی، سفیر ایران در برونئی و فروزنده ودیعتی، سفیر ایران در فنلاند بوده‌اند، ولی در کل زنان حضور پررنگی در مقام‌های ارشد دیپلماتیک کشورمان نداشته‌اند. در مقایسه می توان به ترکیه اشاره کرد که تعداد سفیران و دیپلماتهای زن آن کشور در سالهای اخیر به طور قابل توجهی افزایش یافته است. طبق آخرین آمار، بیش از ۲ هزار ۵۰۰ زن در دفتر مرکزی وزارتخانه و دفاتر نمایندگی آن مشغول به فعالیتند. پس از انتصاب فیلیز دینچمن، به عنوان اولین سفیر زن ترکیه در سال ۱۹۸۲، تعداد سفیران زن در این وزارتخانه به تدریج افزایش یافته و در سال ۲۰۱۹ به ۶۰ سفیر رسید.
اجازه بدهید شمه‌ای هم در مورد بار فرهنگی کلمات «زنانه» و «فمینیست» بگوییم. متأسفانه در کشور ما و بسیاری از کشورهای دیگر سیاست و سیاست خارجی قلدرمأبانه و «مردانه» است. هنوز «زنانه» بودن ضعیفه است و «فمینیست» بودن هم برچسبی نه چندان چسبنده برای برخی از مردسالاران. در سیاست خارجه ما هم وقتی صحبت از مذاکره می‌شود صحبت از صفاتی مردانه مانند «اقتدار» و «از موضع قدرت» و غیره به میان می‌آید. اشتباه فرهنگی بزرگی است که زنان را ضعیف پنداریم و زنانه بودن را مقتدر نبینیم. دلیرترین مردان جنگجو هم در لحظات جان‌دادن به دامان مادرانشان پناه برده و می‌برند. حال بگویید کدام مقتدر ترند؟
زنان علاوه بر رشادت و اقدارشان، میانجیگران بهتری نسبت به مردان هم هستند. آنتونیو گوترش در مقام دبیرکلی شورای امنیت سازمان ملل پس از افزایش ۳۰ درصدی بحران‌های جهانی در سال ۲۰۱۶ میلادی خواستار افزایش دیپلماسی برای استقرار صلح شد و در این مسیر توصیه کرد باید تعداد زنان میانجی در روندهای مذاکره و همکاری با سازمان‌های مردم‌نهادی که تحت رهبری زنان هستند افزایش یابند. تحقیقات متعددی نشان می‌دهد مذاکراتی که زنان در آن نقش داشته‌اند موثرتر و توافقاتی که زنان در آن مشارکت داشته‌اند بادوام‌تر هستند. زنان مذاکره‌کنندگان صدیق‌تری هستند.
رویکردهای سنتی برای پایان‌دادن به درگیری‌ها به شکلی که طرفین درگیر پشت درهای بسته بنشینند و به توافقی برسند دیگر پاسخ بحران‌ها و تنش‌های این قرن را نمی‌دهد. زنان قادرند جوامعی صلح‌آمیزتر بنا کنند. آقایان این گوی و این میدان.
